Prema popisu iz prošle godine opština Ljubovija ima oko 17.000 stanovnika, a 1961. godine imala je 25.000 stanovnika. Znatan deo odselio se u Macvu, ali i Srem, podrucje Valjeva, Novog Sada, Beograda i drugih gradova. Najvece mesto je Ljubovija, sa oko 5000 stanovnika, a postoji još 26 uglavnom manjih sela od kojih su najveca Crnca i Vrhpolje.
ISTORIJAAzbukovica je bila naseljena još u praistoriji, o cemu svedoce ostaci nadgrobnih spomenika iz tog vremena u Lonjinu, i gradinska naselja u Rujevcu. U vreme rimskog carstva ovaj kraj je pripadao provinciji Dalmacija i kroz njega je prolazio put koji povezuje Domaviju (sadašnja Srebrenica) i Singidunum (sadašnji Beograd). Za zaštitu tog puta, i puta dolinom Drine, Rimljani su podigli nekoliko utvrdenja Ðure, Nemic, Gradac i Kulina-Mikuljak.
♥♫Ljubovija - Više Od Igre♫♥
by Dragan Mališić Paša
Ostaci naselja iz rimskog razdoblja pronadeni su i na Vrhpolju, Crnci i Uzovnici. Zna se da su Rimljani koristili i rudnike u Crnci, a u Gracanici i danas postoji temelj bazilike iz cetvrtog veka. Ostaci rimskih gradevina mogu se naci na celoj teritoriji Azbukovice, a nekoliko rimskih spomenika izloženo je u Narodnom muzeju u Šapcu.
U srednjem veku, Azbukovica je bila u sastavu Vizantijskog carstva, pa srpskih država. Rudnici Lipnik i Veliki Majdan su korišceni u tom periodu. Najstariji zvanicni dokument iz 1913-e godine spominje rudnik Lipnik. Iz tog vremena potice i most na reci Ljubovidi kod sela Gornja Ljubovida. Most je izgraden na nekadašnjem karavanskom putu prema Valjevu i Beogradu, a u narodu je poznat kao Latinska Cuprija. U Gornjoj Trešnjici nadeni su ostaci srednjovekovnog Velikog i Malog grada, a spomenici iz tog vremena postoje u Uzovnici, Rujevcu, Crnci i Gornjoj Trešnjici.
Azbukovica je postala deo Osmanlijskog carstva odmah nakon pada Smedereva 1460. godine. Zbog znacaja rudnika Crnca, ova oblast je bila carski has. Turci su joj dali naziv has Bukovica po najvecem tadašnjem selu Bukovici i iz toga je nastao sadašnji naziv kraja - Azbukovica. Turci ce utvrditi, ojacati i naseliti srednjovekovnu tvrdavu Soko grad, koja ce biti neosvojiva sve do predaje 1863. godine kada je i porušena (procitajte više o istoriji Soko grada ). Danas se, podno turskih gradevina, na tom mestu nalazi manastir Svetog Nikole.
PLAN GRADA
Ljubovija (na mestou gde je danas Stara Ljubovija) je 1860. postala kotara mesto a 1871. godine, ukazom Milana Obrenovica, varošica. Medutim, vec 1896. godine hirovita Drina ce Ljuboviju sravniti sa zemljom i ona se od tada razvija na sadašnjem mestu, oko tri kilometra uzvodno i malo udaljena od Drine.
U Prvom svetskom ratu narod ovog kraja mnogo je stradao u odmazdi nakon velikih bitaka na Gucevu i Mackovom kamenu. Nekoliko sela ispod Mackovog kamena docekalo je kraj rata bez polovine muškog stanovništva. U Drugom svetskom ratu Azbukovcani su podelili tragediju srpskog naroda sudelujuci od 1941. godine u oba pokreta - cetnickom i partizanskom.
Ovo podrucje su kroz istoriju naseljavali stanovnici iz Crnog vrha, Bosne i Hercegovine pa i Dalmacije, ali su se uglavnom kratko zadržavali i selili dalje gdee su bolji uslovi za život.
Azbukovcane drugi nazivaju krivotorbici , po sarenim tkanim torbama koje nakrive preko ramena kada krenu u varos.
Nekada je tako bilo.
Ljubovija Video
Reka DrinaReka Drina nastaje nestajanjem reka Tare i Pive i traje 346 km, uglavnom predomisljajuci se na koju ce stranu ili mozda pokusavajuci da izbegne susret sa rekom Savom na severu. Kao i covek u mladosti snazna i brza kroz kanjone i klisure, a u starosti mirna i spora u nizinama kao da joj se vise ne zuri tamo gde stici mora. Drina, modra i brza reka, kao vreme sto prolazi, nagledana ljudskog dobra i zla sigurno je najlepse opisana recju u delima naseg nobelovca Ive Andrica. Mi cemo vam ovde po dati osnovne podatke o nasoj prelepoj zelenookoj reci koja na cast bajinobastana tece pored naseg grada.
Drina je jedna od nasih najlepsih reka. U stara vremena imala je ime Drinos, a narod joj je dao ime Zelenika ili Zelenka, po boji recne vode. Ona vijuga kroz zivopisne planinske i ravnicarske predele Bosne i Srbije. Oko njenih obala prostiru se kotlinska prosirenja sa obradivim i naseljenim poljima, ali i strme obale klisurastog i kanjonskog tipa, obrasle vrbama, topolama i niskim zbunjem. Najlepsi i najveci kanjon na svom recnom toku Drina je usekla od Zepe do Klotijevca u duzini 24 km. Duzina recnog toka, od Scepan polja gde Drina nastaje od Pive i Tare do usca u Savu, iznosi 340 km. Razlika u nadmorskoj visini izmedju izvorista i usca je oko 358 m. Sirina recnog toka varira od 100-200m kod Perucca i Zvornika do 15 m na mestu zvano Tijesno. Proticaj vode kod Bajine Baste iznosi od 54,4 do 698 m3/s, uz vodostaj od 34-356 cm. Temperatura vode je od 8,7-16,3 (C. Boja recne vode je mahom zelena i pripada II klasi boniteta.
Usce Vrela
Najvaznije pritoke reke Drine na prostoru Bajine Baste su Pilica, Rogacica, Raca, a u nju se uliva niz vrela i izvora, koji se javljaju na prostoru skriljaca i krecnjaka na obodnim delovima planine Tare. Najvece je Perucacko vrelo. Ono predstavlja pravu reku i nalazi se na nadmorskoj visini 265 m, a prosecna jacina vode iznosi 300 l/s. Od vrela voda tece nekoliko stotina metara preko najnize drinske terase, a zatim se stropostava u Drinu.
Danas je nenadmasna divlja -prirodna sloga Drine ukrocena branama i jezerima (Visegradsko, Perucac, Zvornicko jezero) cime je narusena ali ne i unistena lepota Drinskih kanjona. Reka je izgubila sezonsku (jesenju i prolecnu) plahovitost kada su stradala oranicna polja i naselja duz toka, a dobila je mogucnosti plovidbe, turizma i privredni znacaj (proizvodnja el. Energije).
Najznacajniji hidrografski objekti na prostoru Bajine Baste vezani su za Drinu i osim njenog toka kome Bajina Basta gravitira 92%, pritoka, vrela i izvora su i dva akumulaciona jezera, od kojih je jedno nastalo pregradjivanjem Drinskog toka (u Peruccu 13 km od Bajine Baste) branom visokom 93 m. Povrsina jezera je 28 km2, dubina 88 m, a duzina 50 km.
Voda reke se ledila 2 puta 1929 i 1942,. godine kod Bajine Baste (Perucac, Krivi vir)
Ovom rekom godisnje protice 12,5 milijardi kubnih vode, sto znaci da je moguce podici 60 manjih hidroelektrana
Voda reke je u prvoj polovini ovog veka koriscena za rad poznatih drinskih vodenica (samo 1931. godine od B.Baste do Savske Race bilo ih je 53)
Poznato je cuveno splavarennje Drinom (prvi splavovi "dascare" i "gredare" krenuli su iz Dervente i Perucca 1856 godine). Splavovima se odvlacila gradja nizvodno za prodaju sa obronaka Tare i Zvijezde, a korisceni su i u turisticke svrhe
U donjem toku Drine (krajem XIX veka) rekom su krstarili austro-ugarski parobrodi i dolazili do Zvornika
Danas je Drina poznata po svojim atraktivnim kanjonskim predelima, vestackim jezerima, bogatstvom recne ribe (mladica, pastrmka, saran, klen...). Njen vijugavi recni tok od davnina do danas u narodnom predanju zabelezen je recima "ko ce krivu da ispravi Drinu). Narodna izreka je vezana za beskoristan posao, nalik na grcku-anticku mitolosku pricu o Sizifu. Stoga je Drina mitska, istorijska i stvarna slika covekovog trajanja na ovim prostorima.
Reka Drina - Geografski položajPo geografskom položaju, Drina zauzima centralno mesto zapadnog dela Balkanskog poluostrva i pripada slivu Save. Svojim slivom i mrežom, Drina povezuje manje predeone celine severo-zapadne Crne Gore, istocne Hercegovine i Bosne i zapadne Srbije, pocevši od Pivske župe i Drobnjaka, preko Bihora, Mataruga, Bukovice i Starog Vlaha, zatim Azbukovice, Radevine, Osata, Jadra, Pocerine, Gornjeg i Donjeg Biraca i Majevice, do Macve i Semberije. Drina nastaje od Tare i Pive, kod Šcepan-Polja, i na svom putovanju do ušca u Savu, niže Bosanske Race, dugom ukupno 346 km, zadržava glavni meridijanski pravac od juga ka severu. U svom gornjem i srednjem toku, od Šcepan-Polja do Zvornika, omedena brojnim planinama, cini povremena, veca ili manja, skretanja ka severo-zapadu ili severo-istoku, odakle i potice naziv kriva Drina.
Reka Drina - ReljefDrina, sa svojim pritokama, preseca gotovo citav istocni Dinarski planinski sistem, pa je i reljef njenog sliva specifican. Od juga ka severu, smenjuju se, u prilicno pravilnom nizu, visoke, srednje i planine niže visine, pocevši od crnogorskih planina, gde su izvorišta njenih sastavnica Tare i Pive i kojima dominiraju Sinjajevina (2.277 m) i Durmitor (2.520 m), preko Maglica (2.380 m), Jahorine (1.910 m) i Vucevice (1.491 m) u gornjem toku; zatim: Devetaka (1.424 m), Javora (1.537 m), Zvijezde (1.675 m), Tare (1.544 m), Jagodnje (939 m) i Boranje (730 m) u njenom srednjem toku, do Majevice (915 m) i Guceva (779 m) u donjem toku Drine, kada ona prelazi u Panonsko-posavsku niziju. U pojasu planina srednje visine, Drina preseca planinske vence i tu se u njenoj dolini smenjuju duboke i dugacke klisure sa manjim proširenjima, koja se obicno nalaze oko ušca njenih pritoka. Najduže klisure su Mededanska, kod ušca Lima, izmedu Goražda i Višegrada, koja je dugacka 26 km i duboka preko 700 m i Klotijevacka, pre jezera Perucac, dugacka 38 km i duboka do 1.000 m.
Reka Drina - Klimatske prilikeKlimatske prilike sliva Drine uslovljene su stalnim opadanjem nadmorske visine, koja se krece u rasponu od visokih planina do Panonske nizije. Zbog toga se i njen sliv nalazi pod uticajem razlicitih klimatskih režima. Tako je izvorišna i najviša oblast Drine, u Crnoj Gori, pod uticajem mediteranske klime, koji se, mada oslabljen, oseca još i u gornjem delu sliva, do Srbinja (Foce), odakle preovladava umereno-kontinentalna klima, dok u donjem slivu, niže Zvornika, ona sasvim prelazi u kontinentalnu. Ove promene najbolje se zapažaju u godišnjoj kolicini padavina. Visokoplaninski predeli primaju 2.000-3000 mm, srednje planine oko 1500 mm, a niske, od 800 do 1000 mm atmosferskog taloga. Kolicina padavina, pak, smanjuje se niz njen tok, mada ne i pravilno, jer tu pravilnost narušavaju lokalni uslovi. Takva je i raspodela padavina tokom godine, pri cemu godišnje kolicine ravnomerno rastu od Šcepan-Polja, gde najsuvlji mesec dobija 4,2% ukupne godišnje kolicine padavina, do Loznice, gde je prosek viši i iznosi 7,1%. Posmatrano u celini, sliv Drine u proseku godišnje prima 1.030 mm padavina i po tome spada u bogate tokove.
Reka Drina - Osobine voda
Osnovna odlika sliva Drine jeste njegovo bogatstvo atmosferskom vodom, jer u proseku godišnje prima nešto više od 1.000 mm padavina. Za vodne osobine Drine karakteristicna je i cinjenica što protice kroz tri padavinske zone; dolazi iz oblasti visokih planina, koje su pod uticajem mediteranskog padavinskog režima, potom tece zonom kontinentalnog padavinskog režima i završava u oblasti kontinentalno-stepskih kiša. U gornjem toku, do Lima, od koga dobija tacno trecinu svojih voda, proticaj Drine zavisi od proticaja njenih sastavnica, Tare i Pive. U srednjem i donjem toku, Drina više nema tako mocnih pritoka i njen vodni režim prvenstveno zavisi od prirodnih uslova. Najviše padavina izlucuje se u maju i junu, a najmanje u februaru. Kako su mnoge planine u slivu Drine više od 1.000 m, to je na njima udeo snega u godišnjoj sumi padavina veci od 50%. U snežnom pokrivacu akumulirana je velika kolicina vode i zato je uticaj snežnica na vodni režim Drine izuzetno veliki, pa su najveci proticaji, po pravilu, s proleca, u aprilu i maju. Zbog velikih padavina u pojedinim periodima, narocito kada pocne otapanje snega, obicno praceno jacim kišama, Drina zna da se izlije iz svog korita, najcešce u donjem toku, nizvodno od Zvornika. Usled relativno velikog nagiba, voda pocne brzo da otice, pa dolazi do poplava u delu Macve i Semberije. Od ukupne dužine toka Drine, danas jednu trecinu (115 km) cini jezero. Time je dolina Drine dosta izgubila od svoje lepote, ali se dobilo na drugoj strani: bolje je iskorišcena hidroenergija; smanjene su opasnosti od poplava itd.
Reka Drina - Flora i faunaBogatstvo i raznovrsnost biljnog i životinjskog sveta sliva Drine i Podrinja, još jedan su od velikih i nedovoljno iskorišcenih potencijala Srbije. Ovi predeli, bez ikakvog preterivanja, spadaju u najlepše delove Balkana i odlikuju se prisustvom nekih endemskih i reliktnih vrsta biljaka i životinja. Planina Tara je, na primer, zbog svog znacaja za ekologiju, proglašena za nacionalni park. U njemu su do sada registrovane 53 vrste sisara, 153 vrste ptica i preko 1.000 biljnih vrsta, 34 šumske i 9 livadskih asocijacija, što predstavlja trecinu flore Srbije. Iduci od najnižeg pojasa, gde su zastupljene šume jove i vrbe, povišenjem nadmorske visine smenjuju se zajednice hrasta kitnjaka, cera i sladuna, zatim belog i crnog bora, a u najvišem pojasu nalaze se šume jele, smrce i bukve.
Kao kruna, ne samo Tare i Srbije, stoji Panciceva omorika, koju karakteriše tridesetak metara visoko, vitko i pravo stablo sa piramidalnom krošnjom i tankom korom crvenosmede boje. Ona je relikt flore Evrope, a ime je dobila po Josifu Pancicu, velikanu naše nauke, prosvete i kulture, koji je, davne 1887. godine, istražujuci Zlatibor i Taru, otkrio ovu vrstu omorike. Uz Drinu i njenu okolinu, mogu se pronaci i druge biljke koje predstavljaju endemite Srbije i Balkana, kao što su: žalosni strupnik, halacija, paštricka obloglavka, bosanska divizma, derventski razlicak ili prijatna kandilka..Drinu, baš kao i njene pritoke, odlikuje i bogatsvo ribljih vrsta. Zahvaljujuci cinjenici da Drina menja svoj karakter, prelazeci iz planinske u nizijsku reku, u njoj ima i salmonida i ciprinida, narocito u gornjem i srednjem toku. Od 47 vrsta iz 14 porodica riba, koliko ih ima Drina, u endemicne spadaju; svetlica, koja nastanjuje gornji tok kod Srbinja, i crnka, koja je nadena u Zasavici, ostatku starog toka Drine kod Macvanske Mitrovice. U slivu Drine živi i jedna endemicna vrsta paukolikih životinja, pseudoskorpija, Chithonius pancici, koja je takode dobila ime po Josifu Pancicu. Pronadena je u jednoj pecini kod Perucca i odlikuje je velika (tercijarna) starost. U balkanske endemite spada i nekoliko vrsta stonoga, koje naseljavaju pecinske lokalitete u Podrinju, od kojih su cetiri tipa takode tercijarni relikti. Za Pancica se vezuje i prvi nalaz jedne retke vrste ptica u Srbiji, puzgavca, koju je rodonacelnik naše biologije, otkrio na strmim krševima Gaminske reke u Podrinju. Razvijena je i ornitofauna, pa se mogu sresti kolonije divljih pataka i još desetak drugih vrsta ptica, koje obicno naseljavaju prostor oko plicaka i sprudova ili se, bar, neko vreme tu zadržavaju.